|
Kolejność aminokwasów w białku jest zapisana w postaci kolejności nukleotydów w mRNA. Taki sposób zaszyfrowania informacji nazywa się kodem genetycznym. Jeden aminokwas jest kodowany przez 3 nukleotydy. Jest, zatem trójkowy. Ta trójka nukleotydów to kodon, inaczej triplet. Kod genetyczny został przedstawiony, jako zespół wszystkich możliwości występowania trójek mRNA. Pamiętając, że mamy 4 rodzaje zasad azotowych RNA (A, G, C i U), można obliczyć liczbę możliwości powstania takich trójek. Jest ich 64 (43). Więc taka jest liczba kodonów w kodzie genetycznym organizmu.
Cechy kodu genetycznego:
• Trójkowy
Trzy leżące obok siebie nukleotydy tworzą kodon = triplet. Kodon to podstawowa jednostka kodująca aminokwas. Np. kodon UUU oznacza Phe - fenyloalaninę, a kodon GCA oznacza Ala - alaninę.
• Zdegenerowany
64 kodony kodują tylko 20 aminokwasów. Dlatego kolejną cechą kodu jest jego degeneracja. Kod jest zdegenerowany, co oznacza, że jeden aminokwas może być kodowany przez kilka kodonów. Zatem jeden aminokwas może być kodowany przez jeden, dwa, trzy, cztery, nawet 6 trójek (leucyna). Lecz nie oznacza to, że dany kodon może kodować więcej niż jeden aminokwas. Np. alanina kodowana jest przez następujące trójki : GAG, GAA, GAC, GAU.
• Jednoznaczny
Kod genetyczny jest jednoznaczny, czyli jedna trójka może kodować tylko jeden aminokwas.
• Bezprzecinkowy
Pomiędzy kodonami mRNA nie występują żadne przerwy w zapisie. Rybosom nie pomija żadnego kodonu odczytując mRNA w translacji. Oznacza to również, że nie istnieje kodon oznaczający przerwę w kodzie.
• Niezachodzący
Rybosom nie cofa się do poprzedniego nukleotydu odczytując kodony mRNA. Informacja zakodowana jest w kolejnych trójkach nukleotydów i nie występują sytuacją, w kótrej jeden z nukleotydów jest częścią dwóch sąsiednich kodonów. Np. w sekwencji "GAGGGGAGU" - pierwsza trójka GAG koduje alaninę, następnie GGG koduje glicynę, a AGU koduje serynę.
• Uniwersalny
Budowa kodu genetycznego u wszystkich organizmów jest oparta na tych samych zasadach. Kodony w większości oznaczają te samy aminokwasy.
• Kolinearny
Kolejność ułożenia danych aminokwasów w białku jest wiernym odzwierciedleniem ułożenia odpowiednich kodonów na mRNA (matrycowym RNA).
Â
Czytaj również:
|
Główne działy 
