Bakterie - znaczenie w gospodarce, przyrodzie i życiu człowieka

Znaczenie bakterii w gospodarce, przyrodzie i życiu człowieka

Bakterie, dzięki zróżnicowanemu metabolizmu, zdolne są zasiedlać różne, często skrajne środowiska. Spotkać je można w wilgotnej glebie, oceanie, jeziorze, osadach dennych, gorących źródłach, w powietrzu w formie przetrwalników. Pełnią w ekosystemach zróżnicowane, bardzo ważne funkcje.

Pozytywne znaczenie w gospodarce, przyrodzie i życiu człowieka

Bakterie saprofityczne:
- pełnią rolę reducentów w łańcuchu troficznym, rozkładają martwą materię organiczną, przyczyniając się do obiegu pierwiastków w przyrodzie.

Sinice:
- główny producent tlenu i biomasy w zbiornikach wodnych
- Sinice i niektóre gatunki grzybów wchodzą w symbiozę, dzięki czemu plechy porostów mogą zasiedlać trudno dostępne tereny.

Bakterie diazotroficzne:
- wiążą azot atmosferyczny, wzbogacają glebę i organizmy w jego przyswajalne biologicznie formy.

Bakterie chemosyntetyzujące:
- utleniają związki mineralne, przyczyniają się do obiegu pierwiastków w ekosystemach, szczególnie bakterie nitryfikacyjne.

Bakterie brodawkowe:
- umożliwiają roślinom motylkowych wzrost na glebach ubogich w azot

Bakterie bytujące w przewodzie pokarmowym zwierząt i człowieka, wspomagają rozkład celulozy, ułatwiają trawienie i wchłanianie związków odżywczych, są źródłem witamin z grupy B i witaminy K.

Negatywne znaczenie w gospodarce, przyrodzie i życiu człowieka

Wydzielanie do środowiska toksyn
Rozwój pasożytniczych bakterii wewnątrz organizmu powodujący choroby

Toksyny:
Toksyna jadu kiełbasianego – wydzielana przez bakterie Clostridium botulinum; rozwija się m.in. w zanieczyszczonych konserwach mięsnych, prowadzi do groźnej choroby, botulizmu (powoduje poważne zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego), prowadzi do śmiertelnego zatrucia

Toksyna gronkowcowa – produkowana przez Staphylococcus aureus, znajduje się w lodach, kremach, majonezie. Prowadzi do ostrych zatruć pokarmowych (biegunka, wymioty, bóle brzucha). U roślin powodują nekrotyczne plamy na liściach i pędach, więdnięcie kwiatów, niszczenie owoców, powstawanie narośli, guzków, brodawek.

Choroby zwierzęce i ludzkie pochodzenia bakteryjnego:

Nosacizna – pałeczka nosacizny (konie, muły, osły – przewlekłe stany zapalne jamy nosowej).
Wąglik – laseczka wąglika – stany zapalne, nacieki skórne na szyi, błonach śluzowych, często prowadzi do śmierci (broń biologiczna kategoria A).
Krętek kiły, dwoinka rzeżączki – choroby przenoszone drogą płciową (choroby weneryczne).
Pałeczka duru brzusznego, pałeczka czerwonki, przecinkowiec cholery – dostają się z zanieczyszczoną wodą lub jedzeniem (choroby układu pokarmowego).
Dwoinka zapalenia płuc, pałeczka krztuśca, prątek gruźlicy – przenoszone drogą kropelkową, schorzenia układu oddechowego.
Pałeczka duru plamistego powoduje tyfus.
Pałeczka dżumy ( pchły, szczury, ludzie).

W organizmie mogą występować bakterie niepowodujące objawów chorobowych. Przykładem jest pałeczka okrężnicy, bytująca w jelicie grubym. Jest ona wskaźnikiem zanieczyszczenia wody ściekami komunalnymi, gdyż obecna jest w ludzkim kale.

Walka i profilaktyka chorób bakteryjnych:

1. Przestrzeganie zasad higieny.
2. Szczepienia ochronne (odporność na dany gatunek bakterii i chorobę).
3. Antybiotyki – substancje chemiczne działające bakteriostatycznie lub bakteriobójczo.
Działanie antybiotyków

4. Metody konserwacji żywności – zamrażanie, gotowanie, wędzenie, kwaszenie, solenie, suszenie, zasładzanie.
5. Schemat przedstawia mechanizm działania antybiotyków.