Plastydy

Plastydy to owalne organelle, otoczone podwójną błoną biologiczną. Podobnie jak mitochondria, posiadają własne materiał genetyczny – plastydowe DNA, oraz rybosomy, dlatego też zaliczane są do organelli półautonomicznych.

Wymienia się kilka rodzajów plastydów. Wszystkie te typy powstają z prekursorów plastydów, jednego rodzaju struktur wyjściowych. Są to niewyspecjalizowane, otoczone podwójną błoną proplastydy. Te komórki nie posiadają wyraźnej struktury wewnętrznej i zewnętrznej. Występują licznie w komórkach embrionalnych i merystematycznych. Można dokonać podziału plastydów, ze względu na obecność barwników, na bezbarwne i barwne. Plastydy bezbarwne powstają bez udziału światła i uaktywniają się w procesach metabolicznych. Do plastydów bezbarwnych należą leukoplasty i etioplasty. Leukoplasty to plastydy, których główną rolą jest przechowywanie materiałów zapasowych. Wśród nich wymienia się: lipidoplasty (olejoplasty, elajoplasty), amyloplasty i proteoplasty. Lipidoplasty to plastydy magazynujące tłuszcze. Amyloplasty magazynują węglowodany, w postaci ziaren skrobii, uczestniczące w geotropizmie statolity. Proteoplasty to plastydy, których zadaniem jest przechowywanie białek w postaci ziaren aleuronowych. Etioplasty to typ plastydu, zabarwiony na kolor żółty, wytwarzany w komórkach potencjalnie zdolnych do fotosyntezy (np. liście), lecz bez dostępu do światła. Po naświetleniu mogą przekształcić się w plastydy barwne - chloroplasty.

Plastydy barwne powstają przy udziale światła. Wyróżnia się chromoplasty, nieaktywne w fotosyntezie i innych procesach metabolicznych. Posiadają one barwniki takie jak czerwony karoten i żółty ksantofil, które nadają barwę kwiatom, owocom, a niekiedy również korzeniom (np. marchew). Chloroplasty są niezwykle aktywne w procesie fotosyntezy oraz w innych procesach metabolicznych. Większość proplastydów przekształca się właśnie w ten typ plastydów. Są one przystosowane do przeprowadzania procesu fotosyntezy.

Chloroplasty są otoczone podwójną błoną biologiczną o różnym stopniu przepuszczalności. Błona zewnętrzne przepuszcza jony, natomiast błona wewnętrzna jest nieprzepuszczalna i wytwarza liczne wypustki nazywane tylakoidami. Tylakoidy ułożone są w płaskie stosiki, zwane granami. Jeden taki stosik to granum. Grana są połączone rozciągniętymi tylakoidami zwanymi lamellami. U chloroplastów granalnych występują grana i lamelle, a w chloroplastach bezgranalnych jedynie lamelle. Wnętrze chloroplastu wypełnia stroma. Jest to roztwór koloidowy, w którego skład wchodzą niewielkie ilości DNA (chloroplastowy), enzymy biorące udział w fotosyntezie, a także rybosomy typu prokariotycznego (rybosomy małe, 70S), które biorą udział w produkcji białek.